Modeli Capm

...

Në modelet paraardhëse të CAPM, përllogaritja e kostos së kapitalit nuk bazohej në mënyrë direkte te risku. Supozimi ishte se ato kompani që financoheshin më së shumti me borxh ishin të sigurta dhe kështu që do të kishin një kosto të ulët kapitali ndërkohë që firmat që nuk mund të përballonin shumë borxh konsidroheshin jo të sigurta dhe me një kosto të lartë kapitali. Shkurtimisht, përpara prezantimit të modelit CAPM, kishte lindur pyetja për lidhjen që ekzistonte midis kthimit të pritur dhe riskut por ende nuk ishte marrë një përgjigje.

CAPM është një model matematikor i cili mbështetet në disa supozime:

Së pari investitorët janë shmangës risku dhe e vlerësojnë investimin në portofolin e tyre vetëm në termat e kthimit të pritur dhe devijimet standard të kthimeve, të matura gjatë një periudhe të vetme mbajtjeje.

Së dyti tregjet kapitale janë perfekte në shumë kuptime : asetet janë të ndashme në infinit pjesë, nuk ka kosto transaksioni, kufizime për shitjen e shkurtër apo taksat, informacioni është i disponueshëm për të gjithë dhe të gjithë investitorët mund të marrin apo japin hua me normën pa risk.

Së treti, të gjithë investitorët kanë akses te të njëjtat alternativa investuese

Së katërti, investitorët bëjnë të njëjtat vlerësime për kthimet e pritura, devijimet standarde të mjeteve individuale dhe për korrelacionin midis kthimeve të aseteve.

Këto supozime paraqesin një botë ideale dhe të thjeshtuar por që janë të nevojshme për të përfituar formën bazë të modelit.

Një nga përfundimet më të rëndësishmë që rrjedh nga supozimet e CAPM është që investitorët do të zgjedhin një portofol i cili është një kombinim midis portofolit pa risk dhe portofolit të tregut. Kjo ndodh sepse investitorët kanë front efiçent identik për shkak të supozimit të pritshmërive homogjene. Megjithatë ata mund të kenë funksione dobie të ndryshme, gjë që do të përcaktojë kombinimin midis portofolit pa risk dhe portofolit të tregut që investitori do të zgjedhë. Kjo kërkon që të gjithë investitorët të kenë të njëjtin portofol tregu.

Në qoftë se CAPM qëndron atëherë investitorët do të mbajnë portofole të diversifikuara dhe risku sistematik do jetë i vetmi risk i rëndësishëm për investitorin. Risku josistematik do eleminohet duke mbajtur portofolin e diversifikuar.

Në ekuilibër, sipas CAPM, norma e pritur e kthimit e asetit jepet nga ekuacioni:

E[Ri] = Rf + βi [E(Rm) – Rf]

Modeli na tregon se për të llogaritur normën e kthimit të një mjeti, investitori duhet të ketë informacion për dy gjëra: për primin e riskut të të gjithë tregut Rm – Rf dhe për koefiçentin β.

CAPM ka disa implikime të rëndësishme:

Së pari,tregon se nga çfarë nuk varet norma e pritur e kthimit. Në veçanti, norma e pritur e kthimit të një aksioni nuk varet nga risku i tij i vetëm. Ështe e vërtetë që një beta e lartë e aksionit do të sjellë një risk të lartë të aksionit por kjo nuk do të thotë që një aksion me risk të lartë do të ketë një beta të lartë. Aksioni me risk të vetin të lartë do të ketë një kthim të pritur të lartë, në masën që risku i tij derivohet nga ndjeshmëria e aksionit ndaj tregut të aksioneve.

Së dyti, beta ofron një metodë për matjen e riskut të asetit që nuk mund të diversifikohet.

Së treti, kthimi i pritur i një aksioni nuk varet nga norma e rritjes së cash flow të ardhshëm.

Sipas CAPM, gjithcka që duhet të dimë për një kompani specifike është beta e aksioneve të saj,një parametër që zakonisht është më i lehtë për tu vlerësuar sesa cash flow i ardhshëm i firmës.

Në përdorimin e CAPM në analizën e cash flow, norma e përshtatshme e kthimit për të vlerësuar flukset e ardhshme të një kompanie ose të një projekti të ri investees, përcaktohet nga norma e interest pa risk, primi i riskut të tregut dhe beta. Saktësia në llogaritjen e këtyre parametrave është e një rëndësie të madhe në vendimmarrjen në botën reale. Beta zakonisht vlerësohet duke përdorur analizën e regresit linear të aplikuar në të dhënat historike të kthimeve të tregut. Kur kompania apo projekti që po vlerësohet nuk tregtohen publikisht ose nuk ka kthime historike, zakonisht përdoret beta nga kompani të ngjashme, betat e të cilave mund të vlerësohen. Parametri më i vështirë për tu vlerësuar është primi i riskut të tregut. Primi i riskut historik vlerësohet nga mesatarja e kthimeve të kaluara dhe ndryshe nga madhësitë e lidhura me variance, siç është beta, kthimet mesatare janë shumë të ndjeshme ndaj fillimit dhe fundit të nivelit të çmimeve të aksioneve. Primi i riskut duhet të matet për periudha të gjata kohore dhe madje edhe kjo mund të mos mjaftojë nqs primet variojnë përgjatë kohës.

Ka disa burime potenciale gabimi në aplikimin financiar të CAPM në praktikë. Modeli i thjeshtë mund të jetë një përshkrim i papërshtatshëm i sjelljes së tregjeve financiare.Një tjetër problem është paqëndrueshmëria e betave përgjatë kohës. Betat duhet të ndryshojn sepse kapitali dhe struktura e kompanisë ndryshon. Përvec kësaj betat e vlerësuara të periudhave të kaluara janë subjekt i gabimeve statistikore. Vlereësimi i normave të ardhshme pa risk dhe i kthimeve të pritura të tregut është gjithashtu subjekt i gabimeve.

- TESTET EMPIRIKE TЁ MODELIT

Për të kuptuar më mirë testueshmërinë e një modeli duhet të kemi parasysh se një model konsiston në:

- Një tërësi supozimesh

- Zhvillim logjik/ matematikor të modelit nëpërmjet manipulimit të këtyre supozimeve

- Një tërësi parashikimesh

Duke supozuar se manipulimet logjike/matematike janë të zhveshura nga gabimet, modelin mund ta testojmë në dy mënyra; përmes testeve normative dhe pozitive. Testet normative ekzaminojnë supozimet e modelit kurse testet pozitive testojnë parashikimet.

Implikimet e CAPM janë të lidhura ngushtë me dy parashikime:

1) Portofoli i tregut është efiçent

2)